Khuôn Vàng Thước Ngọc: Uyển chuyển (Đức Khổng Tử)

Tưởng niệm ngày sinh nhật Đức Khổng Tử (28 tháng 9, 551 - 479 trước Công nguyên), một bậc Thầy tôn kính trong nhân loại.

Liệt Tử có chép rằng:

Tử Hạ hỏi Khổng Tử: "Nhan Hồi người như thế nào, thưa ngài?"

Khổng Tử đáp: "Cái Nhân của Hồi hơn ta."

Tử Hạ lại hỏi: "Tử Cống là người như thế nào, thưa ngài?"

Khổng Tử đáp: "Cái Mau Mắn của Tử hơn ta."

Tử Hạ hỏi thêm: "Tử Lệ là người như thế nào, thưa ngài?"

Khổng Tử đáp: "Cái Dũng của Do hơn ta."

Tử Hạ hỏi nữa: "Còn Tử Trương là người làm sao, thưa ngài?"

Khổng Tử ôn tồn đáp: "Cái vẻ Trang Nghiêm của Tử hơn ta."

Tử Hạ lấy làm lạ bèn thưa: "Vậy tại sao bốn người ấy còn theo thầy mà học?"

Khổng Tử nói: "Lại đây ta bảo cho. Hồi chỉ biết nhân mà không biết lúc bất nhân. Tử chỉ biết mau mắn mà không biết chậm chạp. Do chỉ biết hùng dũng mà không biết nhút nhát. Sử chỉ biết trang nghiêm mà không biết ung dung để hòa đồng với mọi người. Nay dù có gồm tất cả những cái hay của bốn người ấy lại mà đổi lấy cái ta có, ta cũng không đổi, bởi vậy họ phải tôn ta làm thầy."

Vậy mới hay Khổng Tử đã thấu suốt cái nguyên tắc quan trọng nhất trong đạo xử thế là phải biết biến: "Dịch cùng tắc biến, biến tắc thông, thông tắc cử” (có biến mới có thông, có thông mới lâu bền được). Phải biết tùy cơ mà ứng biến cho hợp thời trung tiết. Nếu chỉ khư khư nhất mực thì dẫu hay đến mấy cũng hỏng việc mà thôi.